چکیده
زمینه. دفع غیر بهداشتی فاضلاب و رهاسازی آن در معابر عمومی، آب های جاری و محیط زیست روستا باعث آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی، خاک و ایجاد مناظر نازیبا شده و محیط مناسبی را برای رشد و تکثیر انواع حشرات و جوندگان و تولید بوهای نامطبوع ایجاد خواهد کرد، لذا اين مطالعه با هدف بررسی تاثیر آموزش بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی بر ارتقای رفتار دفع بهداشتی فاضلاب در خانوارهای روستایی شهرستان آق قلا انجام شد.
روش کار. این مطالعه مداخله ای، بر روی 72 سرپرست خانوار روستایی شهرستان آق قلا از توابع استان گلستان انجام شد. ابتدا دو روستا با شرایط یکسان انتخاب و بر اساس تخصیص تصادفی ساده در دو گروه مداخله و شاهد قرار گرفتند. از هر روستا 36 سرپرست خانوار انتخاب شده و پرسش نامه استاندارد اعتقاد بهداشتی دفع بهداشتی فاضلاب را قبل و بعد از مداخله آموزشی تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS.17 و آزمون های تی-زوجی، ویلکاکسون، تی-مستقل و من-ویتنی تحلیل شدند.
یافته ها. قبل از مداخله، ویژگی های جمعیت شناختی و تمامی سازه های مدل بین دو گروه تفاوت معناداری نداشت (P>0/05). در گروه مداخله، میانگین نمرات آگاهی، حساسیت درک شده، شدت درک شده، منافع درک شده و خودکارآمدی در پس آزمون به طور معناداری افزایش یافته و موانع درک شده به طور معناداری کاهش داشته است (P<0/05). اما میانگین نمرات حیطه عملکرد در قبل و بعد از مداخله، تفاوت معناداری نداشت.
نتیجه گیری. مداخله آموزشی بر روی آگاهی و سازه های مدل اعتقاد بهداشتی موثر بود اما بر رفتار دفع بهداشتی فاضلاب تأثیر نداشت، از آن جایی که حفر چاه جاذب فاضلاب نیازمند صرف هزینه می باشد، توصیه می شود علاوه بر افزایش تعداد جلسات آموزشی، از همکاری بین بخشی مانند شورای روستا نیز استفاده شود.