چکیده
زمینه. مجلات علمی، یکی از کانال های ارتباط علمی میان صاحب نظران حوزه های تخصصی دانش بشری و ابزاری به منظور اشاعه سریع و گسترده دستاوردهای نوین پژوهشی محسوب می شوند. این مطالعه با هدف تحلیل علم سنجی یک دهه فعالیت مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام گرفت.
روش کار. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با رویکرد علم سنجی انجام گردید. برای مصورسازی شبکه های همکاری و موضوعات از رویکرد تحلیل شبکه های اجتماعی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل مقالات منتشر شده در مجله پزشکی تبریز، از سال 1389 الی 1398 بود، که در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام نمایه شده اند. برای گردآوری داده های مورد نیاز، عنوان مجله در وب سایت نمایه استنادی علوم ایران در قسمت «جستجوی پیشرفته» با فیلترکردن سال های مورد نظر جستجو گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای بیب اکسل، یو سی آی نت، نت دراو و و.اُ.س-ویور برای مصور سازی شبکه ها استفاده شد.
یافته ها. تعداد 794 مقاله از1947 نویسنده در مجله پزشکی تبریز منتشر شده بود. نام نویسندگان در مجموع 3111 بار در مقالات مختلف تکرار گردیده بود. متوسط تعداد نویسندگان برای هر مقاله برابر با 3/92 بود. تاثیر استنادی (متوسط استناد به هر مقاله) برابر با 0/36 بود. هر مقاله به طورمتوسط 21/56 منبع ارجاع داده بود. فقط 31 مقاله از 794 مقاله منتشرشده به صورت تک نویسنده و 763 مقاله به صورت همکاری علمی بین دو یا چند پژوهشگر تالیف شده بودند. الگوی غالب نویسندگی در الگوهای هم تألیفی، چهار نویسنده بود. بزرگ ترین شبکه هم نویسندگی شامل 92 نویسنده بود. در توصیف 794 مقاله از 2449 کلیدواژه استفاده گردیده بود. این کلیدواژه ها در مجموع 3118 بار در مقالات مختلف تکرار شده بودند. کلیدواژه های پرتکرار شامل «کودکان»، «موش صحرایی» و «پلی مورفیسم» به ترتیب با فراوانی 20، 19 و 17 بودند. خوشه های موضوعی عبارت بودند از: «کیفیت زندگی»، «دیابت نوع 1»، «فعالیت هوازی»، «مقاومت آنتی بیوتیکی»، «سرطان پستان»، «دیابت نوع 2»، «بیماری قلب و عروق»، «آب آشامیدنی» و «اضطراب و افسردگی».
نتیجه گیری. نتایج این پژوهش بیان کننده وجود وضعیت خوب همکاری های علمی میان نویسندگان بر اساس الگوهای تألیف مقالات مجله بود. همه خوشه های موضوعی به دست آمده از تحلیل شبکه هم واژگانی کلیدواژه های پرتکرار، با محورهای موضوعی مجله هم راستا بودند. میانگین استناد به هر مقاله در حدود 0/36 درصد بود، میزان استناد به مقالات مجله وضعیت مناسبی نداشت. نمایه مجلات در پایگاه های بین المللی در افزایش میزان استناد دهی به مقالات مجله تأثیر مثبت دارد، لذا پیشنهاد می شود برای افزایش رویت پذیری و ضریب تاثیر مجله، نسبت به نمایه شدن آن تدابیر جدیدی اتخاذ گردد.