علی بهاری
1، سودابه مارین
1، لیلا نیک نیاز
2، جعفر صادق تبریزی
2، محمدحسن صاحبی حق
3، علی فخاری
4، مطهره علامه
5، معصومه آرشین چی
5، عالیه فراهانی
5، مینا طباطبایی
5، ریحانه سنایی
5، اصغر محمدپور اصل
6*1 گروه آمار و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
2 مرکز تحقیقات مدیریت خدمات بهداشتی درمانی تبریز، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
3 دانشکده پرستاري و مامايي تبريز، دانشگاه علوم پزشکي تبريز، تبريز، ايران
4 مرکز تحقيقات روانپزشکي و علوم رفتاري، دانشگاه علوم پزشکي تبريز، تبريز، ايران
5 اداره سلامت میانسالان، دفتر سلامت جمعيت، خانواده و مدارس، معاونت بهداشتي وزارت بهداشت، درمان آموزش پزشکي، تهران، ايران
6 مرکز تحقيقات مديريت خدمات بهداشتي درماني تبريز، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکي تبريز، تبریز، ايران
چکیده
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت مصرف دخانیات، کماکان اولین عامل قابل‌پیشگیری مرگ ومیر در دنیا است. درحالی‌که در کشورهای با درآمد بالا، فراوانی مصرف دخانیات رو به کاهش گذاشته است. در کشورهای با درآمد کم و متوسط این فراوانی رو به افزایش است. در ايران روزانه 920 میلیون و چهارصد هزار تومان و سالانه هزار و 740 ميليارد تومان صرف خريد سيگار مي شود و نظام سلامت كشور براي درمان عوارض ناشي از سيگار، حدود 5 هزار و دویست و بیست ميليارد تومان مي پردازد. این مطالعه با هدف تعیین برنامه ها و مداخلات کارآمد پیشگیری کننده و کاهش دهنده مصرف دخانیات در جوامع انجام شد. پایگاه های اطلاعات پزشکی جست و جو، مطالعات مرتبط بازیابی، محتوای آنها بررسی و طبقه بندی شدند. برنامه‌ها و مداخلات پیشگیری‌کننده و کاهش‌دهنده مصرف دخانیات در شش حیطه طبقه بندی شدند. این حیطه ها شامل "مطالعات در سطوح مختلف سنی و گروه ها"، "مطالعات در محیط فیزیکی و سطح اجتماع"، "مطالعات مالیات و قیمت"، "مطالعات سیگار الکترونیکی"، "مطالعات کاهش آسیب" و " راهکارهای تسهیل مداخلات" می باشند. نتایج حاصل از این مطالعه، "فرهنگ‌سازی، وضع و اعمال قوانین"، "مداخلات با رویکرد تمرکز بر گروه های خاص"، "آموزش در تمامی سطوح و مداخلات"، "برگزاری دوره های آموزشی و تاکید بر نقش خانواده در حمایت از نوجوانان" و "دارو درمانی رایگان" را به عنوان راهکارهایی مناسب و متناسب با فرهنگ و توانایی های سیستم بهداشتی کشور، پیشنهاد می دهد.
کلید واژه ها: مداخلات پیشگیری کننده, پیشگیری از دخانیات, مداخلات مبتنی بر جامعه, سیگار, قلیان