بررسی مقادیر کمی روغن مستعمل تولیدی ناشی از خودروها در ایران و ارائه راهکارهای مدیریتی مبتنی بر اصول بهداشتی و زیست محیطی

چکیده

زمینه. روغن مستعمل یک پسماند مشکل ­ساز است که حاوی ترکیبات مایع خطرناک و سمی می­ باشد. هدف از این مطالعه بررسی مقادیر کمی روغن مستعمل تولیدی ناشی از خودروها در ایران و ارائه راهکارهای مدیریتی مبتنی بر اصول بهداشتی و زیست محیطی است.
روش کار. ابتدا ضریب تبدیل روغن موتور مصرفی به روغن مستعمل تعیین گردید. سپس با روش موازنه جرمی و لحاظ کردن ضریب تبدیل، میزان روغن مستعمل تولیدی برای 14 سال گذشته برآورد شد. همچنین با روش شبکه عصبی مصنوعی میزان روغن مستعمل تولیدی 15 سال آینده تخمین زده شد. وضعیت مدیریت فعلی روغن مستعمل با استفاده از تکمیل چک لیست، مشاهده، بازدید میدانی و مصاحبه مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت راهکار مدیریتی مناسب برای آن ارائه گردید.
یافته ها. طبق نتایج، در ایران طی سال‌های 1381 تا 1395 سالیانه 151/2 تا 315/2 کیلو تن روغن مستعمل تولید شده است و بر اساس پیش­بینی تا سال 1410 به 250 کیلو تن خواهد رسید. تقریبا 77 درصد از روغن مستعمل در ایران بازیافت می­شوند، حدود 5 درصد آن در بخش ساخت و ساز مصرف می­شود و مابقی آن نیز بدون رعایت اصول علمی دفع و مدیریت می­گردند.
نتیجه‌گیری. عدم مدیریت اصولی روغن مستعمل می­تواند تاثیر چشمگیری بر محیط زیست داشته باشد. با توجه به اینکه سهم خودروها در تولید روغن مستعمل حدود 55 درصد می­باشد با فرض اینکه اگر سهم سایر منابع تولید روغن مستعمل (45 درصد باقیمانده) نیز مد نظر قرار گیرد احتمالاً کل روغن مستعمل تولیدی تقریباً دو برابر مقادیر بدست آمده خواهد بود. بنابراین نظارت بر وضعیت فعلی و مدیریت اصولی آن ضروری می­باشد.