مروری بر آموزش تفکر انتقادی در کتابداری و علم اطلاعات و دانش­ شناسی

چکیده

تفکر انتقادی یک فرآیند فعال است که از مجموعه مهارت خاصی استفاده می‌کند و توانایی تصمیم ­گیری مناسب و تمایز بین اطلاعات را ممکن می­ سازد و سازه­ای مهم در بعد آموزشی است. از این‌رو تفکر انتقادی به­ عنوان جنبه مهمی از عملکرد اطلاعاتی در آموزش کتابداری مورد توجه قرار گرفته است. اما تاکنون مطالعه منسجمی انجام نشده که نشان دهد تفکر انتقادی در چه جنبه ­هایی از آموزش یا پژوهش علوم کتابداری و علم اطلاعات و دانش‌شناسی مورد توجه قرار گرفته است. هدف از این مطالعه بررسی و شناسایی رویکردهای آموزشی به کار گرفته شده برای بهبود تفکر انتقادی در کتابداری، از طریق مرور ادبیات منتشر شده بود. این مطالعه یک مرور نقلی است در این مطالعه جهت به دست‌آوردن مطالعات مرتبط پایگاه‌های اطلاعاتی Medline (PubMed)، Resources Information Center (ERIC)، Scopus، Magiran، Education Islamic Science Citation (ISC) و پایان‌نامه­ های ProQuest جستجو شدند. کلمات کلیدی "critical thinking"، "thinking"، "education"، "curriculum"، "teaching"، "librarianship"، "library and information science"، "medical library and information science" و "knowledge and information science" در ساختن دستور جستجو استفاده شدند. تعداد 439 مقاله شناسایی شد. پس از بررسی اولیه عناوین و چکیده مقالات و حذف مقالات غیر مرتبط و تکراری، تعداد 67 مقاله وارد مرحله ارزیابی شدند. پس از بررسی متن کامل مقالات باقیمانده، 32 مقاله وارد مطالعه شد و مورد بررسی قرار گرفت. براساس مرور متون حاضر، ادبیات حوزه کتابداری مرتبط با آموزش و تفکر انتقادی به چهار دسته اصلی "اهمیت تفکر انتقادی و ارزیابی آن"، "نقش آموزشی کتابداران در کتابخانه‌ها در ارتقاء تفکر انتقادی کاربران"، "ضرورت تاکید بر تفکر انتقادی در برنامه‌های آموزش کتابداری" و "شیوه‌ها و رویکردهای موثر بر آموزش تفکر انتقادی در ادبیات کتابداری" تقسیم شد. سپس، رویکرد های موثر بر آموزش تفکر انتقادی در 4 زیرشاخه به تفصیل توضیح داده شده است. این مرور نقلی به این جمع ­بندی می‌رسد که تفکر انتقادی از طریق به کارگیری رویکردهای مختلف آموزشی و ادغام آن در برنامه­ های درسی آموزش، قابل بهبود است.