ارتباط ساختاری بین کارکرد خانواده، تحول مثبت، آشفتگی روانی با اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی؛ از طریق میانجیگری راهبردهای شناختی تنظیم هیجان در نوجوانان

چکیده

زمینه. اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی پیامدهای نگران کننده‌ای در زندگی نوجوانان و ابعاد سلامت او دارد. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر کارکرد خانواده، تحول مثبت و آشفتگی‌های روان‌شناختی با میانجی‌گری راهبردهای شناختی تنظیم هیجانی در نوجوانان انجام گرفته است.
روش کار. این پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی بود. جامعه‌ی آماری پژوهش نوجوانان گروه سنی 18-15 سال در سال تحصیلی 1402-1401 در مدارس شهرستان تبریز بودند که به صورت نمونه‌گیری چند مرحله‌ای خوشه‌ای انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. داده‌ها از طریق مقیاس اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی (SNAS)، پرسش‌نامه تنظیم شناختی هیجان (CERQ)، مقیاس آشفتگی روان‌شناختی (21- DASS)، ارزیابی تحول مثبت نوجوانی (PYD-VSF) و مقیاس سنجش کارکرد خانواده مک‌مستر (FAD) جمع‌آوری شدند. در این پژوهش داده‌ها با استفاده از همبستگی پیرسون و تحلیل معادلات ساختاری با نرم‌افزار SPSS و LISREL تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها. مطابق با نتایج مطالعه؛ رابطه مستقیم و معنادار بین تحول مثبت نوجوانی و راهبردهای تنظیم هیجان مثبت؛ رابطه معکوس و معنادار بین کارکرد ناسالم خانواده با راهبردهای تنظیم هیجان مثبت؛ رابطه مستقیم و معنادار بین آشفتگی روانی و راهبردهای شناختی هیجان منفی؛ و همچنین رابطه مستقیم و معنادار بین آشفتگی روانی و اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی مشاهده شد. علاوه بر این رابطه بین کارکرد ناسالم خانواده و اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی نیز معنادار بود. شاخص CFI بر برازش بسیار مطلوب و بسیار مناسب دلالت داشته و شاخص‌های RMSEA، GFI، AGFI و RMSR برازش مطلوب و مناسب مدل برآورد شده را تأیید کردند. مطابق این نتایج کارکردهای سالم خانواده با راهبردهای شناختی مثبت تنظیم هیجان (44/2=t و 17/0=) ارتباط مستقیم و معناداری داشته است، و کارکردهای ناسالم خانواده با راهبردهای شناختی مثبت تنظیم هیجان (74/4-=t و 43/0-=) ارتباط معکوس داشت.
نتیجه‌گیری. مؤلفه‌های آشفتگی روانی و کارکردهای ناسالم خانواده با میانجی‌گری راهبردهای شناختی تنظیم هیجان، اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی را پیش‌بینی می‌کند. خودتنظیمی هیجانی از طریق ابعاد کارکرد خانواده و آشفتگی‌های روانی می‌تواند مورد تقویت قرار بگیرد و نوجوانان را در جهت خود مراقبتی و تاب‌آوری در مقابل اعتیاد به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی حفاظت کند.

کلید واژه ها: اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی, کارکرد خانواده, تحول مثبت، آشفتگی‌های روان‌شناختی, راهبردهای شناختی تنظیم هیجانی