چکیده
زمینه. سواد اطلاعات سلامت بهعنوان یک توانمندی کلیدی در بهبود تصمیمگیریهای مرتبط با سلامت فردی و اجتماعی، جایگاه ویژهای در سیاستگذاری نظامهای سلامت یافته است. با این حال، در ایران این حوزه با چالشهایی ساختاری و محتوایی مواجه است. با توجه به اهمیت این موضوع و نقش آن در کارآمدی نظام سلامت، هدف این مطالعه بررسی و تحلیل سیاستهای سواد اطلاعات سلامت در ایران با بهرهگیری از الگوهای موفق جهانی، به منظور شناسایی شکافها و ارائه پیشنهادهای سیاستی متناسب با بستر ایران بود.
روش کار. این مطالعه یک مرور نقلی با رویکرد تحلیلی- تطبیقی است اسناد سیاستی، مقالات علمی نمایه شده در پایگاههای Scopus، PubMed، Web of Science و SID، گزارشهای سازمانهای بینالمللی نظیرWHO و OECD، در بازه سالهای 2010 تا 2024 بررسی شدند. برای تحلیل دادهها از مدل چهار سطحی سیاستگذاری (تدوین، اجرا، ارزیابی و بازنگری) استفاده شد.
یافتهها. بررسیها نشان داد کشورهای پیشرو (اتحادیه اروپا، استرالیا، کانادا و آمریکا) از اسناد ملی، نهادهای هماهنگکننده و ابزارهای استاندارد سنجش سواد سلامت بهره بردهاند. در ایران، سیاستگذاری در این حوزه عمدتاً پراکنده، جزیرهای و فاقد انسجام نهادی است. هرچند ظرفیتهایی مانند شبکه گسترده نظام سلامت، زیرساختهای دیجیتال و ابزارهای بومی مانند HELIA وجود دارد، اما نبود سند ملی و ضعف پایش موجب کندی پیشرفت شده است.
نتیجهگیری. ارتقای سواد اطلاعاتی سلامت در ایران مستلزم تدوین سند ملی، ایجاد نهاد هماهنگکننده، تعریف شاخصهای ملی ارزیابی، تقویت برنامههای آموزش میانرشتهای و بهرهگیری از فناوریهای نوین برای مقابله با اطلاعات نادرست است. سیاستگذاری منسجم میتواند به افزایش مشارکت مردم در تصمیمگیریهای سلامت و کاهش نابرابریهای اطلاعاتی و اثرات سوء آن در نظام اطلاعاتی کشور منجر شود.