چکیده
زمینه. امروزه احساس امنیت روان شناختی، حکمفرما بودن جوّ حمایتگر در سازمان و تبدیل شدن سازمان به یک محیط امن، از اهمیت وافری برخوردار است. هدف از این پژوهش، ارائه مدل ساختاری- تفسیری پیشران های سازمان امن در بیمارستان های تأمین اجتماعی است.
روش کار. این پژوهش یک مطالعه کاربردی و توسعهای با رویکرد آمیخته اکتشافی است. در فاز کیفی از فراترکیب سندلوسکی و باروسو (Sandelowski & Barroso) و در فاز کمّی از مدلسازی ساختاری-تفسیری (ISM) وارفیلد (Warfield) استفاده شده است. جامعه کیفی شامل اسناد، کتب و مقالات علمی ۴۰ سال اخیر (2023-1980 / 1403-1360) در حوزه مدیریت و سازمان امن، و جامعه کمّی شامل 12 نفر از خبرگان (مدیران ارشد بیمارستانهای تأمین اجتماعی تهران) بود. برای انتخاب منابع از ابزار ارزیابی گلین (Glyn) و برای انتخاب خبرگان از معیارهای هوگارت و کلایتون استفاده شد. دادهها از طریق مقایسه زوجی خبرگان گردآوری و برای تحلیل ISM بهکار گرفته شدند.
یافتهها. تعداد 40 پیشران برای ایجاد سازمان امن شناسایی شد که در قالب پنج مؤلفه کلیتر با عناوین «رفتار مدیران»، «رفتار کارکنان»، «فرهنگ سازمان»، «زیرساخت ها» و «فرآیندها» دسته بندی شدند. سطح بندی این مؤلفه ها نشان داد که رفتار مدیران دارای بیشترین میزان نفوذ و تأثیر است. همچنین رفتار کارکنان و فرهنگ سازمان نیز دارای کمترین میزان نفوذ و تأثیر هستند. به علاوه، «رفتار مدیران» و «زیرساخت ها» جزو مؤلفه های بنیادین هستند. «رفتار کارکنان» و «فرهنگ سازمان» نیز در زمره مؤلفه های وابسته قرار می گیرند. «فرآیندها» نیز حالت بینابینی دارند.
نتیجهگیری. برای تسریع در ایجاد سازمان امن، مدیران باید به پیشران های چهل گانه شناسایی شده در این پژوهش توجه داشته باشند. البته رفتار مدیران اهمیت و نقش بیشتری در مقایسه با سایر پیشران ها دارد و می تواند به عنوان نقطه شروع برای ایجاد سازمان امن تلقی گردد. دستاوردهای این پژوهش می تواند نقطه آغازی برای پژوهش های آتی و ارائه مدل جامع از سازمان امن در سایر بسترهای سازمانی باشد.