تحولات موضوعی در پژوهش‌های بیست ساله علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی: یک مطالعه هم‌رخدادی واژگان

چکیده

زمینه و اهداف:تحولات موضوعی رشته‌های علمی و دانشگاهی را می‌توان با ترسیم نقشه‌های علمی آن روشن کردو به شناسایی موضوعات نوظهور یا توسعه یافته رشته‌های علمی، زیرموضوع‌ها و میزان ارتباط موضوعات مختلف یک رشته پرداخت. هدف از این پژوهش ترسیم نمودار استراتژیک، به منظور تحلیل تحولات بیست سال گذشته رشته‌ی کتابداری و اطلاع‌رسانی بود.
مواد و رو­ش ­ها:این یک مطالعه علم‌سنجی با تحلیل هم‌رخدادی واژگان بود که بر روی ده ژورنال با بالاترین ضریب تأثیر در حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی انجام شد. مقالات بیست سال (1998-2017) از بانک اطلاعاتی لیستا (LISTA) استخراج و در نرم‌افزار سایمت (SciMAT) وارد شد. بعد از آماده سازی داده‌ها، مقالات به چهار دوره زمانی تقسیم، نمودار استراتژیک هر دوره ترسیم و خوشه‌های موضوعی آن تحلیل شد.
یافته‌ها:بزرگ‌ترین خوشه‌های دو دوره اول، بازیابی اطلاعات و بیبلیومتریکس (Information Retrieval، Bibliometrics) بودند که در دوره بعد تحلیل استنادی (Citation-Analysis) بجای خوشه بازیابی اطلاعات (Information Retrieval) ظاهر شده بود ولی با این حال بزرگ‌ترین گره این خوشه بازیابی اطلاعات (Information Retrieval) بود. این خوشه‌ها بعنوان توسعه یافته‌ترین موضوعات حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی بودند.
نتیجه‌گیری:نتایج این مطالعه نشان داد بازیابی اطلاعات و کتاب‌سنجی در صدر موضوعات علوم ‌کتابداری و اطلاع‌رسانی قرار گرفته‌اند. تحلیل نظرات در شبکه‌های اجتماعی و سواد اطلاعاتی با رویکرد شناختی از موضوعات نوظهور رشته به شمار می‌آیند. همچنین مطالعات مربوط به تولیدات علمی و شاخص‌های وابسته به آن به سمت پژوهش‌های کیفی سوق پیدا کرده است

کلید واژه ها: علم کتابداری و اطلاع رسانی -تجولات موضوعی, تحلیل شبکه های اجتماعی, کتاب سنجی, تحلیل هم رخدادی کلمات