چکیده
زمینه. خطاهای پزشکی یکی از معضلات اصلی نظام سلامت است که بر ایمنی بیماران و کیفیت خدمات درمانی تأثیر می‌گذارد. این مطالعه با هدف شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر در بروز خطاهای پزشکی در بیمارستان آموزشی الزهراء تبریز انجام شده است.
روش کار. پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوای استقرایی است که به صورت چندابزاری از جمله مرور مستندات، بحث گروهی متمرکز و پنل خبرگان از آبان 1401 تا آبان 1402 در بیمارستان آموزشی الزهراء تبریز انجام شد. در این مطالعه از روش نمونه‌گیری هدفمند نامتناجس استفاده شد. شرکت‌کنندگان از گروه‌های مختلف کادر درمانی (شامل پزشکان، پرستاران و ماماها) با سطوح مختلف تجربه کاری، سن و جنسیت انتخاب شدند تا نماینده طیف وسیعی از دیدگاه‌ها و تجربیات باشند. برای ارتقای روایی مطالعه، از روش بازبینی توسط شرکت‌کنندگان استفاده شد. برای اولویت‌بندی عوامل شناسایی شده، از نظرات پنل خبرگان (11 نفر با سابقه کاری بیش از پنج سال) استفاده شد. خبرگان اهمیت هر عامل را در مقیاس ۱ تا ۱۰ امتیازدهی کردند. میانگین امتیازات محاسبه و عوامل بر اساس آن رتبه‌بندی شدند.
یافته‌ها. در این مطالعه، 25 نفر از کادر درمانی (شامل 13 پزشک، شش پرستار و شش ماما) مشارکت داشتند. از تجزیه و تحلیل داده‌ها، 11 حیطه اصلی و 45 مولفه شناسایی شد. حیطه‌ها به ترتیب اهمیت عبارتند از عوامل مرتبط با ارائه‌دهنده مراقبت (10 مولفه)، عوامل مرتبط با ارتباطات و اطلاعات (پنج مولفه)، عوامل مرتبط با سازمان (هشت مولفه)، عوامل مرتبط با محیط کار (پنج مولفه)، عوامل مرتبط با مستندسازی (دو مولفه)، عوامل مرتبط با وظیفه (شش مولفه)، عوامل مرتبط با تجهیزات (شش مولفه)، عوامل مرتبط با بیمار (چهار مولفه) و سایر حیطه‌ها عوامل مرتبط با ثبت خطا و مسائل مالی و قانونی (هر کدام دو مولفه) بودند.
نتیجه‌گیری. یافته‌های این مطالعه نشان داد که عوامل مرتبط با ارائه‌دهنده مراقبت به ویژه کمبود دانش و مهارت بیشترین تأثیر را در بروز خطاهای پزشکی دارند. برای کاهش این خطاها، پیشنهاد می‌شود برنامه‌های آموزشی مداوم برای کادر درمانی طراحی شود، فرهنگ تیمی و ارتباطات بین‌بخشی تقویت گردد، تعداد پرسنل افزایش یابد و تجهیزات پزشکی نوسازی شوند. این اقدامات می‌توانند ایمنی بیماران و کیفیت خدمات درمانی را به طور قابل توجهی بهبود بخشند.