طراحی مدل مدیریت تعارض سازمانی مبتنی بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی در کادر درمان

چکیده

زمینه. تعارض سازمانی در مراکز درمانی می‌تواند موجب کاهش بهره‌وری و کیفیت خدمات شود. در نظام سلامت ایران، عواملی مانند کمبود منابع، روابط بین‌بخشی ضعیف و فشارهای شغلی، زمینه‌ساز تعارض هستند. مسئولیت‌پذیری اجتماعی و مهارت‌های مقابله با استرس در مدیریت تعارض نقش مهمی دارند، اما کمتر به‌صورت تلفیقی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این پژوهش با هدف طراحی مدل مدیریت تعارض مبتنی بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی و نقش میانجی مهارت‌های مقابله با استرس انجام شد.

روش کار. این مطالعه از نوع کاربردی و با روش تحقیق همبستگی مبتنی بر مدل‌یابی معادلات ساختاری (SEM) انجام یافت. جامعه آماری شامل 35.133 نفر از کارکنان مراکز درمانی شمال‌غرب کشور در سال 1402 بود که با استفاده از فرمول کوکران، 380 نفر به روش تصادفی نسبتی- طبقه‌ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها شامل سه پرسش‌نامه استاندارد: پرسش‌نامه مدیریت تعارض رابینز، پرسش‌نامه مسئولیت‌پذیری اجتماعی کارول، و پرسش‌نامه مهارت‌های مقابله با استرس اندلر و پارکر بود. روایی ابزارها از طریق روایی محتوایی و پایایی آن‌ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد.

یافته‌ها. یافته‌ها نشان داد که از مجموع ۳۷۲ پرسش‌نامه‌ تکمیل شده، ۶۲ درصد زن و ۳۸ درصد مرد بودند. میانگین سنی مشارکت‌کنندگان 8/ 6 ± 5/ 34 سال بود. در بررسی متغیرهای اصلی، میانگین نمره مدیریت تعارض در نمونه مورد بررسی 143.5 (از حداکثر 210)، میانگین مسئولیت‌پذیری اجتماعی 76.8 (از حداکثر 100)، و مهارت‌های مقابله با استرس 161.2 (از حداکثر 240) بود. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که مسئولیت‌پذیری اجتماعی با مدیریت تعارض رابطه معنادار دارد (r=0/62, p<0/001). همچنین، مهارت‌های مقابله با استرس با مدیریت تعارض رابطه قوی‌تری داشت (r=0/80, p<0/001) و نقش میانجی آن در رابطه بین مسئولیت‌پذیری اجتماعی و مدیریت تعارض تأیید شد. مدل نهایی از برازش مناسب برخوردار بود (CFI=0/998, RMSEA=0/017) . مدل توانست 66 درصد از واریانس مدیریت تعارض را تبیین کند.

نتیجه‌گیری. یافته‌های این مطالعه نشان داد که مسئولیت‌پذیری اجتماعی به‌تنهایی تأثیر مستقیم معناداری بر مدیریت تعارض ندارد، اما از طریق تقویت مهارت‌های مقابله با استرس می‌تواند به بهبود مدیریت تعارض در کادر درمان کمک کند. لذا طراحی مداخلاتی که هم‌زمان بر ارتقای مسئولیت‌پذیری اجتماعی و آموزش مهارت‌های مقابله با استرس تمرکز داشته باشند، می‌تواند راهکاری مؤثر برای ارتقای کیفیت تعاملات شغلی در محیط‌های درمانی باشد.