چالش‌های ارجاع در برنامه سلامت روان در نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه: یک مطالعه کیفی

چکیده

زمینه. یکی از فعالیت‌های اصلی که نقش به سزائی در میزان شیوع بیماری‌های روانی دارد، مسئله ارجاع است و طبق پژوهش‌ها عدم تحقق مناسب نظام ارجاع یکی از ضعف‌های بارز سیستم مراقبت‌های بهداشتی اولیه می‌باشد. لذا این پژوهش با هدف بررسی چالش‌های ارجاع مراجعین سلامت روان در نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه صورت گرفته است و ضعف‌های موجود در این فرآیند از دیدگاه کارشناسان سلامت روان مراکز بهداشتی درمانی بررسی شد.
روش کار. پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی از نوع تحلیل محتوای قراردادی است. گردآوری داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته با روانشناسان سیستم مراقبت‌های بهداشتی اولیه انجام شده است. 15 نفر از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. پس از پیاده سازی مصاحبه‌ها، داده‌ها براساس روش آنالیز گرانهایم و لاندمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها. تحلیل داده ها منجر به استخراج دو مقوله و دوازده طبقه شد. مقوله چالش‌های ارجاعی درون مرکز در برگیرنده طبقاتی از قبیل ضعف در غربالگری مراقبین سلامت و ارجاع پایین، عدم اعتماد مراجعین به مراقبین سلامت، عدم همکاری مراجعین، همکاری ضعیف پزشک، موانع تمایل مراجعین به ویزیت روانشناس بود. چالش‌های ارجاعی برون مرکز نیز شامل کمبود وجود مراکز برای ارجاع، عدم شفافیت در ارجاع، نبود ارجاع مستقیم، پیگیری ضعیف، وجود موانع رجوع مراجعین به سطح بالاتر و موانع ارجاع مراجعین به انستیتو بود.
نتیجه‌گیری. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که ارتباطات درون بخشی و بین بخشی ضعیف از عمده‌ترین مسائلی است که در فرآیند ارجاع مراجعین حوزه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد خلل وارد کرده است. به نظر می‌رسد بسیاری از چالش‌ها از جمله کمبود مراکز مشخص شده جهت ارجاع، ضعف پیگیری به‌دنبال عدم بازخورد ارجاع، ناتوانی مالی مراجعین جهت مراجعه به سطح بالاتر، با تقویت ارتباطات بین بخشی مانند ارتباط دو طرفه با سازمان‌های حمایتی و مراکز روانپزشکی و روان‌درمانی قابل بهبود پیدا کردن باشد.

کلید واژه ها: مراقبت‌های بهداشتی اولیه, سلامت روان, ارجاع و مشاوره