حسن تقی پور
1 
، سیده مریم سید موسوی
2* 1 گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
2 مرکز سلامت و محیط زیست، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
چکیده
زمینه. در بیشتر کشورهای در حال توسعه، نگرانی در مورد آلودگی شیرابه جدی است. بنابراین این مطالعه با هدف تعیین بهترین روش مدیریت و دفع شیرابه با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام گرفت.
روش کار. در این تحقیق توصیفی-کاربردي ابتدا معیارها و گزینه هاي مدیریت و دفع شیرابه شامل حوضچه تبخیر به روش طبیعی با نور آفتاب، بازچرخش/تبخیر و تصفیه به روش فیزیکی و شیمیایی، زیستی/ پیشرفته انتخاب شدند. سپس سه معیار و یازده زیر معیار انتخاب شدند. معیارها و زیر معیارها با استفاده از نرم افزارExpert Choice 11 وزن دهی شده و دو به دو باهم مقایسه و اهمیت هر یک از آنها مشخص گردید. سپس هر یک از گزینه ها در ارتباط با معیارها و زیر معیارها، دو به دو با هم مقایسه و اولویت بندی شدند.
یافته‌ها. نتایج مطالعه نشان داد که حوضچه تبخیر (طبیعی با نور آفتاب) با ضریب اهمیت 0/569 ارجحترین گزینه می باشد. بازچرخش/تبخیر و تصفیه (فیزیکی و شیمیایی، زیستی/ پیشرفته) با ضریب اهمیت برابر با 0/216 در اولویت بعدی قرار گرفت. ضریب سازگاری تمامی ماتریس های زوجی برابر و کمتر از 0/1 به دست آمد.
نتیجه‌گیری. با توجه به معیارهاي اقتصادی، فنی و بهره برداری و بهداشتی و زیست محیطی، روش حوضچه تبخیر (طبیعی با نور آفتاب) به عنوان بهترین روش جهت مدیریت و دفع شیرابه تولیدی از مراکز دفن در ایران انتخاب شد. لذا توصیه می گردد به ویژه با توجه به شرایط اقلیمی کشور (90 درصد اقلیم خشک و نیمه خشک) در انتخاب و طراحی گزینه مدیریت شیرابه در محل های دفن مد نظر قرار گیرد.
کلید واژه ها: AHP, ایران, مراکز دفن, مدیریت و دفع شیرابه