تحلیل محتوای سیاست­ گذاری و قانون­ گذاری کنترل دخانیات در ایران و ارائه راهکارهای سیاستی

چکیده

زمینه. مصرف دخانیات پنجمین عامل خطر بیماری‌های غیر واگیر در کشور است. هدف از این مطالعه تحلیل سیاست‌ها و اقدامات کنترل دخانیات در ایران طی چهار دهه گذشته (1362-1400) می باشد.
روش کار. مطالعه حاضر یک مطالعه کیفی به منظور تحلیل سیاست به صورت گذشته‌نگر است که در سال 1400 با استفاده از طرح مطالعه موردی براساس چارچوب مثلث تحلیل سیاست والت و گیلسون به تحلیل محتوای سیاست‌های کنترل دخانیات در ایران پرداخته است. داده‌ها با استفاده از اسناد سیاستی و قانونی جمع‌آوری و با استفاده از تحلیل اسنادی، تحلیل شدند. از نرم‌افزار MAXQDA 11 برای دسته‌بندی و تحلیل یافته‌ها استفاده گردید.
یافته‌ها. محتوای سیاست ها شامل قیمت‌گذاری و اخذ مالیات در جهت کاهش تقاضا برای دخانیات، جلوگیری از قرار گرفتن افراد در معرض دود حاصل از دخانیات، تنظیم محتویات فرآورده‌های دخانی و مقررات مربوط به افشای اطلاعات درباره مواد دخانی، بسته‌بندی و برچسب‌گذاری فرآورده‌های دخانی، آموزش، اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی عمومی، تبلیغ، ترویج و پشتیبانی مالی دخانیات، اقدامات کاهش تقاضا در مورد وابستگی و ترک مصرف دخانیات، تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی، فروش به افراد صغیر و توسط آن‌ها، حمایت مالی از فعالیت‌های جایگزین عملی از نظر اقتصادی و تحقیقات، نظام پایش و ارزشیابی و تبادل اطلاعات می باشد.
نتیجه‌گیری. تقویت ظرفیت های کنترل دخانیات در دولت و تدوین یک استراتژی ملی و نقشه راه شفاف و منسجم برای کنترل دخانیات شامل مکانیسمی برای همکاری بین بخشی مؤثر بین بازیگران مختلف می‌تواند به کاستن از تضاد منافع بین بازیگران درگیر و مشخص کردن جهت‌گیری کلی کشور در زمینه کنترل دخانیات و پیشرفت آن در آینده کمک نماید.